Ngành lâm nghiệp Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển bền vững thông qua chuyển đổi số. Việc ứng dụng công nghệ số không chỉ hỗ trợ quản lý tài nguyên rừng mà còn tối ưu hóa quá trình sản xuất và bảo vệ môi trường. Đây là xu hướng quan trọng nhằm đối mặt với những thách thức như phá rừng, khai thác tài nguyên bừa bãi và các tác động từ biến đổi khí hậu.
Chuyển đổi số trong Lâm nghiệp: Cơ sở pháp lý và nền tảng
Chuyển đổi số ngành lâm nghiệp được định hướng bởi các văn bản pháp lý như Luật Lâm nghiệp, Luật Công nghệ thông tin và Chương trình chuyển đổi số quốc gia theo Quyết định 749/QĐ-TTg năm 2020. Tổng cục Lâm nghiệp đã xây dựng nền tảng thông tin và cơ sở dữ liệu ngành lâm nghiệp FORMIS, cho phép giám sát tài nguyên rừng và hỗ trợ ra quyết định kịp thời.
Ứng dụng công nghệ số trong giám sát và bảo vệ rừng
- Cơ sở dữ liệu toàn diện: Từ năm 2013, FORMIS đã giúp quản lý thông tin về tài nguyên rừng, điều tra quốc gia và tình trạng che phủ rừng. Việc này tạo điều kiện thuận lợi cho các cấp quản lý theo dõi sát sao các biến động của rừng.
- Giám sát rừng và cảnh báo cháy: Với việc sử dụng ảnh vệ tinh và hệ thống cảnh báo sớm, các công cụ này hỗ trợ ngành lâm nghiệp phát hiện sớm các dấu hiệu phá rừng, xâm nhập trái phép và nguy cơ cháy rừng. Các địa phương có thể tiếp cận và xử lý thông tin một cách kịp thời.
- Truy xuất nguồn gốc gỗ hợp pháp (ITWOOD): Hệ thống truy xuất nguồn gốc giúp đảm bảo sản phẩm lâm sản có nguồn gốc rõ ràng, đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt từ các thị trường quốc tế như EU, Mỹ. Đây là một công cụ quan trọng để chống lại khai thác trái phép và bảo vệ rừng bền vững.
- Forestry 4.0: Được xem là nền tảng số hóa lâm nghiệp, Forestry 4.0 ứng dụng các công nghệ AI và IoT để phân tích dữ liệu lớn, qua đó cải thiện hiệu quả trong quản lý và khai thác rừng.
Thách thức và Định hướng Phát triển Chuyển đổi số
Chuyển đổi số trong lâm nghiệp vẫn đối mặt với những thách thức về nguồn nhân lực và hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt ở các vùng sâu, vùng xa. Để vượt qua những rào cản này, ngành lâm nghiệp cần:
- Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực số: Xây dựng đội ngũ chuyên gia lâm nghiệp với kiến thức công nghệ số là chìa khóa cho chuyển đổi thành công.
- Đầu tư vào hạ tầng công nghệ: Nâng cấp hệ thống máy chủ, mở rộng băng thông internet và hỗ trợ kỹ thuật ở các địa phương để đảm bảo cơ sở hạ tầng cho ứng dụng công nghệ.
- Phát triển cơ sở dữ liệu mở: Tạo ra các cơ sở dữ liệu dễ truy cập, minh bạch, và thống nhất từ trung ương đến địa phương giúp thông tin rừng dễ dàng cập nhật và sử dụng.
Kết luận
Chuyển đổi số là bước đi thiết yếu để ngành lâm nghiệp phát triển bền vững, quản lý hiệu quả tài nguyên và đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Với sự hỗ trợ của công nghệ, ngành lâm nghiệp có thể hướng tới quản lý rừng một cách thông minh và bền vững, góp phần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và phát triển kinh tế xanh.